تخته نرد -نراد -بخش اول

تخته نرد یکی از بازی های رایج دنیا و الی الخصوص آسیای جنوب شرقی است . این بازی پر طرفدار بازی بر مبنای شمارش و شانس در برخی نقاط ایران با نام نردستان و تخته نردستان شناخته میشود. با ریشه ای فلسفی و بسیار جذاب . در این مجال به بررسی این بازی و همین طوریکی از محصولات پر طرفدار مجموعه الیاهو گالری میز تخته نرد  میپردازیم . و درباره شیوه بازی نقش المان ها در شکل گیری این بازی و همین طور قوانین این بازی میپردازیم.

 

تاریخچه تخته نرد

قدمت تخته نرد به خاورمیانه و تمدن های بسیار قدیم مانند تمدنهای ایران، روم، مصر و سومر بر می گردد. در هر کدام از این تمدنها بازی های تخته ای زیادی ابداع شده بود اما بازی مانند تخته نرد امروزی که در روم باستان انجام می شده Aleaنام داشته که به معنی “هنر قمار با تاس” بوده و حتی کلادیوس امپراتور روم نیز در مورد بازی تخته نرد نوشته است.
 
بازی تخته نرد خود کپی از بازی Kubeia یونان بود که بعدها این بازی را به نام Tabula تخته میشناختند. قدیمی ترین تخته نردی که تا به حال پیدا شده تخته نردی است که در شهر سوخته سیستان و بلوچستان پیدا شده است، به این دلیل تخته نرد را به ایران نسبت میدهند، در واقع تخته نرد را به اردشیر بنیانگذار سلسله ساسانی (224 سال قبل از میلاد مسیح) نسبت می دهند. به این دلیل به تخته نرد، نردشیر نیز می گویند. (نرد در پارسی قدیم به معنی چوب و کنده چوب بوده است).
 
این بازی از طریق ساسانیان به هند و از هندوستان به چین رفت که چینی ها به این بازی Shwa-liu می گویند ( به معنی دو شیش ) معادل انگلیسی تخته نرد نیز backgammon است، در مورد ریشه این کلمه احتمالات زیادی داده اند که محتمل ترین آنها به انگلیسی قدیمی باز می گردد که در آن gammon به معنی بازی بوده و ترجمه این کلمه ” بازی پشت” می شود زیرا در قدیم روی هر تخته صفحه شطرنج و در پشت آن تخته نرد قرار داشت.
 

کاوشهای باستان‌شناسی در شهر سوخته نشان می‌دهد این بازی در ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد در ایران وجود داشته‌است. مجموعه‌ای به‌شمار۳۰ مهره و دو تاس در یک صفحه‌ای که نگاره‌ای از مار بر روی آن است و در شهرسوخته یافت شده‌است.

 در میان تمامی مردم جهان ایران به عنوان سرزمین مادری این بازی شناخته شده‌است. نخستین بازی ساختهٔ دست بشر روی این کره خاکی که در واقع نیای تخت نرد و شاید شطرنج هم شناخته می‌شود و مربوط به حدود ۶ هزار سال پیش زمان تمدن ایلام در خوزستان منطقه ایذه وشوش می‌باشد.

مشخصات اولین تخته نرد 

صفحهٔ بازی ای است که در شهر سوخته ی سیستان و بلوچستان از گور باستانی موسوم به شمارهٔ ۷۶۱ به همراه ۶۰ مهرهٔ آن کشف شده و از چوب آبنوس و به شکل ماری است که ۲۰ بار به دور خود حلقه زده و دمش را در دهان گرفته‌است.
مهره‌ها و تاس‌های آن که با تاس‌های امروزی کاملاً متفاوت بوده‌ که در یک ظرف سفالی در کنار صفحهٔ بازی قرار داشتند . آنان  از سنگ‌های رایج در شهر سوخته یعنی از لاجورد، عقیق و فیروزه ساخته شده است

روایت داستان

در زمان پادشاهی انوشیروان خسرو ،پادشاه هند « دبورسام بزرگ » برای سنجش خرد و دانایی ایرانیان ، فراج از باج و خراج و همین طور اثبات برتری هود شطرنجی را که با مهره های زمرد و یاقوت سرخ بود ، همراه با هدایای بسیار به دربار ایران فرستاد.
وی « تخت ریتوس» که فردی فرزانه بود نیر همراه با کاروان روانه ساخت . او در نامه خود به پادشاه ایران مینویسد:

 «از آنجا که شما شاهنشاه ما هستید، دانایان شما نیز باید از دانایان ما برتر باشند. پس یا روش و شیوه آنچه را که به نزد شما فرستاده‌ایم (شطرنج) باز گویید و یا پس از این ساو و باج برای ما بفرستید».

شاه ایران پس از خواندن نامه چهل روز زمان خواست ولی هیچ یک از دانایان در این چند روز چاره و روش آن را نیافت، تا اینکه روز چهلم بزرگمهر که جوانترین وزیر انوشیروان بود به پا خاست و گفت: «این شطرنج را چون میدان جنگ ساخته‌اند که دو طرف با مهره‌های خود با هم می‌جنگند و هر کدام خرد و دوراندیشی بیشتری داشته باشد، پیروز می‌شود.»

وی رازهای کامل بازی شطرنج و روش چیدن مهره‌ها را گفت. شاهنشاه سه بار بر او درود فرستاد و دوازده هزار سکه به او پاداش داد. پس از آن «تخت ریتوس» با بزرگمهر به بازی پرداخت.

بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد. روز بعد بزرگمهر تخت ریتوس را به نزد خود خواند و وسیله بازی دیگری را نشان داد و گفت: اگر شما این را پاسخ دادید ما باجگزار شما می شویم و اگر نتوانستید باید باجگزار ما باشید.» دیورسام چهل روز زمان خواست، اما هیچ یک از دانایان آن سرزمین نتوانستند «وین اردشیر» را چاره گشایی کنند و به این ترتیب شاه هندوستان پذیرفت که باجگزار ایران باشد.

به این داستان با کمی اغراق در کتاب‌هایی چون تاریخ طبری و تاریخ سیستان و در قسمتی از کتاب استاد بیرونی اشاره شده ولی جدا از اغراقاتی چون باجگیر شدن هندوها به‌خاطر یک بازی به ایرانی‌ها، تخته نرد یک بازی بی‌بدیل است. البته نوشته‌های گزشتگان  و حتی تاریخنگاران هیچ گاه دور از اغراق و اغماض نبوده و نیست .

در این زمان بوده است که جهت تمیز داشتن حقایق از اغماض علم باستان شناسی راهنمای کار میشود . اما میتوان به طور قطع گفت که نام ،شکل و فرم بازی ایرانی بوده و توسط ایرانیان اختراع شده است و این خود یک حقیقت غیر قابل انکار است .

نماد ها و تعاریف این بازی :

فلسفه تخت نرد

معنی و مفهوم نخنه نرد به تصور تاریخدانان از تفکر بزرگمهر  و الهاماتی که از عقاید ایرانیان باستان گرفته شده نقش بسته است :

در باره آن گفته اند :

تشبیه صفحهٔ بازی به کره زمین است.
چهار بخش زمین بازی به چهار فصل سال است،
سیاهی و سپیدی مهره‌ها به شب و روز میماند،
تعداد مهره‌ها به تعداد روزهای یک ماه مشابه گشته است،
هر طرف زمین بازی 12 خانه دارد مانند 12 ماه سال،
در مجموع 24 خانه در زمین وجود دارد ، نشان از 24 ساعت شبانه روز.
تاس ستاره بخت و اقبال است،
گردش تاس‌ها به چرخش افلاک و ستارگان و گردش مهره‌ها به حرکت مردمان تشبیه شده‌است.
همچنین چیدن مهره‌ها در آغاز بازی به آفرینش دنیا و برخورد و گذر مهره‌ها از یکدیگر را به برخورد و گذر انسان‌ها به هم در این زندگی  را تدایی  میسازد .
و در انتها بیرون رفتن آن‌ها از صفحه بازی به مرگ تشبیه گردیده‌است.

نمادپردازی حتی در شرح شماره تاس‌ها نیز دیده می‌شود :

۱ نشان اهورامزدا-خداوند 
۲ نشان دو مینو (انگره مینو و سپنتا مینو)؛- آسمان و زمین
۳ نشان اندیشه، گفتار و کردار نیک؛
۴ نشان عنصرهای چهارگانه خلقت یعنی آب، باد، خاک، آتش؛  

 4 نشان از چهار عنصر اصلی را که منبع حیات است را مقدس شمره و اعتقاد داشتند که خداوند چون انسان و آسمان و زمین را با این چهار عنصر آفریده و بقیه نعمت‌های خدا از مشتقات این عناصر هستند، پس این چهار عنصر قابل احترام بوده و عضوی از خداوند به حساب می‌آیند. به طور مثال تمام میوه ها و گیاهان جهان بخاطر وجود خاک یا آب بوجود آمده‌اند و یا انسان بدون یکی از این عناصر چهار تایی ساعتی بیش زنده نمی‌ماند! ادیان قبل از زرتشت مانند مهری‌ها و میترایی‌ها حتی برای این چهار عنصر چهار فرشته می‌شناختند که آن‌ها (الهه) زیر نظر پروردگار توانا به یاری انسان‌ها می‌شتافتند (چهار جهت اصلی و یا چهار عنصر اصلی: آب.باد.خاک.آتش و یا شمال، جنوب، شرق، غرب).

 5نشان از افلاک : خورشید؛ ماه، ستاره، آتش، رعد (پنچ روشنی مقدس و روشنی طبیعت که از نعمت‌های خداست) نور از ارکان ادیان باستانی ایران بوده و خداوند را تمام ادیان بخشی از نور دانسته‌اند، همان‌طور که زرتشتی‌ها رو به نور نماز خوانده و مسلمانان می‌گویند: الله نور السماوات والارض
به‌طور کلی همه ادیان به شکلی بر این جمله اعتقاد دارند که خداوند نور آسمان‌ها و زمین است و یا در کتب مقدس یهودیان و مسیحیان دلیل اینکه خداوند را نمی‌توان دید این است که خداوند نور عظیم و بزرگیست… در این باره روایت‌های بسیار زیادی در تمام ادیان وجود دارد.

6 نشان از  شش روز آفرینش دارد (ایرانیان باستان و برخی از ادیان توحیدی بر این اعتقاد بوده و هستند که جهان طی 6 مرحله و یا 6 روز بوجود آمده است)

 

اسناد دیگر تاریخی

– سند کاملا قابل استناد ظرف نقره‌ای بازمانده از دوران ساسانیان است که در نقوش این ظرف نشان می‌دهد سربازان ساسانی به بازی نرد و کشتی مشغول هستند.

-دیگر اسناد قابل توجه شاهنامه فردوسی است که در بخش «در نهادن شطرنج» این بار در قالب شعر به داستان ساخت تخت نرد می‌پردازد. داستان با این اشعار آغاز می‌شود.

سپاس از خداوند خورشید و ماه

که رَستم ز بوزرجمهر و ز شاه

چون این کار دلگیرت آمد به‌بُن

ز شطرنج باید که رانم سَخُن

چنین آگهی یافت شاه جهان

ز گفتار بیدار کار آگاهان

که آمد فرستادهٔ شاه هند

ابابیل و چتر و سواران سند

بیاورد پس نامه‌ای بر پرند

نبشته به نوشین روان رای هند

بدانند هر مهره‌ای را به نام

که گویند پس خانه او کدام

پیاده بدانند و پیل و سپاه

رخ و اسپ و رفتار فرزین و شاه

گر این نغزبازی به جای آورند

درین کار پاکیزه رای آورند

همان باژ و ساوی که فرمود شاه

به‌خوبی فرستم بران بارگاه

و گر نامداران ایران گروه

ازین دانش آیند یکسر ستوه

چو با دانش ما ندارند تاو

نخواهند زین بوم و بر باژ و ساو

تخته نرد در جمهوری اسلامی

برخی از مراجع شیعه تخته نرد را حرام می‌دانند و برخی دیگر آن را در حالی که به نیت قمار نباشد جایز می‌دانند. اولین مجوز رسمی تخته نرد در جمهوری اسلامی در آبان ۱۳۹۴ توسط اداره کل ورزش و جوانان استان فارس صادر گردید اما به سرعت این مسئله با واکنش روحانیان شیراز مواجه شد. آنان این مجوز را مایه شرمساری شیراز به عنوان سومین حرم اهل بیت عنوان کردند و خواستار توضیح مقامات ورزشی استان شدند. آن‌ها معتقدند تخته نرد چون با تاس بازی می‌شود بازی فکری نیست.

شاعران بسیار شعر های بسیاری در قرن اخیر سروده اند به یکی از آنها توجه نمایید.:

زندگی یعنی که تاس و تخته نرد
یک رقیب روبرو ، یعنی نبرد
این حریف روبرو تقدیر ماست
میشود تقدیر را تدبیر کرد؟
گردش این روز و ماه و سال ها
چرخشی گه زوج و گاهی نیز فرد
دست ِتاس و سرنوشت و چون و چند
عشق یا باز تکرارِ فصل سرد ؟
کورمکوری” ، “سه به دو” یا ” شیش و بش””
دست تقدیر است بالا دست مرد
من به نرد زندگی “شش در” شدم
جفت شش هم بخت من را وا نکرد

 

 

روش بازی و قوانین

 

ابتدا، هر بازیکن یک تاس پرت می‌کند. بازیکنی که عدد بیشتری بیاورد بازی را آغاز می‌کند.

در صورت مساوی شدن، دوباره تاس را پرتاب می‌کنند (شخص آغازکننده با همان تاس ریخته شده بازی می‌کند و دوباره تاس نمی‌ریزد مثلاً اگر حریف ۲ آورده باشد و شما ۵ شما باید ۲ و ۵ را حرکت کنید) سپس نوبت بازیکن دیگر می‌شود.

عدد روی تاسها نشان می‌دهد که مهره‌ها چه تعداد خانه باید حرکت داده شوند. مهره‌ها روبه جلو و با قانون‌های زیر حرکت داده می‌شوند:

• مهره با توجه به عدد روی تاس به خانهٔ باز (خانه‌ای که از دو مهره یا تعداد بیشتری از مهره‌های حریف پر نشده باشد) می‌تواند جابجا شود.
• عددهای روی دو تاس تشکیل حرکت‌های جداگانه می‌دهد. به عنوان مثال، اگر یک بازیکن عدد تاسش ۵ و ۳ باشد، او می‌تواند یک مهره را پنج خانه و مهره دیگری را سه خانه جلوتر در خانه باز قرار دهد. یا می‌تواند یک مهره را هشت خانه به جلو ببرد و در یک خانه باز قرار دهد (تنها در صورتی که نقطه میانی سه و پنج هم‌زمان بسته نباشند). خانه بسته خانه‌ای است که دو مهره یا مهره‌های بیشتری از حریف آن خانه را پر کرده باشد.
• بازیکنی که تاسش دو عدد برابر میاورد، اصطلاحاً جفت آورده و معادل آوردن چهار تا از آن عدد است. مثلاً اگر تاس ۶ و ۶ بیاورد، بازیکن دارای چهار «شش» برای استفاده‌است، و می‌تواند هر ترکیبی از مهره‌ها را حرکت دهد.
• بازیکن باید تا زمانی که حرکت قانونی با عدد روی تاسها دارد، حرکت کند و نمی‌تواند از عددی که آورده صرف نظر کند. مثلاً اگر جفت ۳ آورده و فقط سه تای آن‌ها را می‌تواند بازی کند، باید آن سه را بازی کند.
• بازیکن همواره باید بیشترین تعداد حرکت را که می‌تواند بازی کند، به این معنی که اگر فرضاً بازیکن تاسش ۴ و ۵ بیاید به این صورت که اگر مهره‌ای خاص را ۴ خانه حرکت دهد دیگر امکانی برای بازی کردن تاس ۵ نداشته باشد اما اگر مهره‌ای دیگر را ۴ خانه حرکت دهد امکان بازی کردن تاس ۵ نیز برایش مهیا شود اجباراً باید حالتی را که امکان بازی کردن هر دو تاس را به او می‌دهد بازی کند حتی اگر آشکارا به ضررش باشد.

زدن و خوردن

خانه اشغال شده توسط یک مهره، تک نامیده می‌شود. اگر حریف روی مهره تک بیاید، آن مهره را می‌زند و جای آن قرار می‌گیرد و مهره خورده شده روی «بار» قرار می‌گیرد.

تا زمانی که یک بازیکن یک یا چند مهره بر روی بار دارد، باید نخست آن‌ها را وارد بازی کند. هنگامی که نوبت اوست، با توجه به عدد روی تاسش، مهره بیرون را در خانه بازی از ناحیه خودی حریف قرار می‌دهد.

به عنوان مثال، اگر یک بازیکن یک مهره در بار دارد، و تاسش ۴ و ۶ دارد، می‌تواند مهره اش را بر روی هر دو خانه چهار یا شش ناحیه خودی حریف قرار دهد به شرطی که آن خانه‌ها باز باشند. اگر هیچ خانه‌ای باز نباشد، بازیکن نوبت خود را از دست می‌دهد؛

ولی باید تا آنجا که می‌تواند مهره‌هایش را وارد کند و بقیه را برای نوبت بعدیش بگذارد. پس از آنکه آخرین مهره خورده شده وارد بازی شد، بازیکن به بازی عادی خود ادامه می‌دهد و اگر از تاسش چیزی باقی‌مانده باشد، آن را بازی می‌کند.

خارج کردن

زمانی که تمام مهره‌ها را در ناحیه خودی (۶خانه سمت راست تخته) جمع کردید، حالا نوبت به آن رسیده‌است که مهره‌های خود را از بازی خارج کنید و برای خارج کردن مهره از بازی، شما باید تاس‌ها را بیندازید و به ازای هر شماره تاس، یک مهره از بازی خارج کنید. بازیکن با توجه به اعدادِ تاس باید شروع به بیرون انداختنِ مهره‌ها نماید. مثلاً اگر شما ۵ و ۲ بیاورید، باید یک مهره از خانه شماره ۵ و یک مهره از خانه شماره ۲ خارج کنید و اگر در خانه‌های ۵ و ۲ هیچ مهره‌ای نبود باید با دیگر مهره‌ها این تاسهای ۵ و ۲ را بازی کنید مثلاً برای تاس ۵ یک مهره از خانه ۶ به خانه یک ببرید و برای تاس دو یک مهره از خانه‌های دیگر حرکت دهید.

• قانون: اگر تاس انداختید و در خانه مورد نظر هیج مهره‌ای نبود با شرط اینکه در خانه‌های قبلش هم هیچ مهره‌ای نباشد، شما می‌توانید این مهره را از نزدیکترین خانه قبل از عدد تاس بردارید. مثلاً تمام مهره‌های شما در خانه‌های ۱٬۲٬۳ جمع است و شما تاس می‌اندازید. اگر تاس شما مثلاً ۴ و ۶ باشد شما می‌توانید دو مهره از خانه ۳ خارج کنید اما اگر در خانه ۵ شما مهره باشد و در خانهٔ چهار مهره ندارید، شما نمی‌توانید با تاس ۴ مهره از بازی خارج کنید و باید این تاس را بازی کنید.

حال اگر تاس جفت بیارید شما می‌توانید چهار مهره از خانه عدد تاس خارج کنید. مثلاً اگر جفت ۳ بیارید در صورتی که چهار مهره در خانه ۳باشد می‌توانید هر چهار مهره را خارج کنید. اگر کمتر از چهار مهره در خانه ۳ باشد و در خانهٔ ۲ مهره دارید، می‌توانید تعداد تاس ۳ باقی‌مانده را از خانه ۲ بردارید.

اصطلاحات بازی

مارس

چیدن: قرار دادن مهره در زمین  برای شروع یازی

افشار در بازی تخته نرد: به خانه شماره 5 زمین خود و حریف  خان افشار میگویند

افشار گیری: گرفتن خانه 5 خود و یا حریف

اصطلاح اسیر در تخته نرد: دو مهره ای که در زمین حریف و در خانه 24 هستند

فرار: برداشتن مهره در تیررس حریف و بردن بر روی دیگر مهره های خودی ، مخصوصا مهره ای اسیر در زمین حریف

جفت: وقتی دو تاس مانند هم به زمین میشینند مثلا 22  –  33   11   و….

دو کور: تاس جفت یک  11

درب خانه: خانه شماره هفت هر بازیکن

خال خان: خانه شماره یک  در زمین خودی

دو شش: جفت شش

کوه خانه: خانه ای بیشتر از 5 مهره در ان قرار گرفته باشد

معنی پل در بازی تخته نرد: به مهره های خانه شماره 13  که نقش پل را برای فرار دو اسیر ایفا میکنند

تاس ریز: استوانه هایی مانند لیوان که تاس را در ان قرار میدهند  و به روی صحفه میریزند

نراد: کسی که نرد بازی میکند

نرد: به معنی جنگ و منظور بازی تخت نرد است

گشاد دادن: وقتی شما مهره ای را به صورت تک در خانه ای قرار می دهید و حریف قادر است آن را بزند. به تصویر زیر دقت کنید، اگر شما مهره ی سفید باشید به مهرهای نشان داده شده گشاد گویند.

 گشاد دادن در بازی تخته نرد

قات کردن: فرار کردن – بردن مهره به روی مهره های خودی مثله  65  از   18/24

خانه مرشد: خانه شماره 3 زمین خودی

ته خانه: خانه های اخر زمین خودی ( خانه 1 و 2 )

مایه: مهره ای که به صورت یدکی بر روی دومهره خود یا تک باشد و با تاس بعدی اماده گرفتن خانه های ازاد باشد

دش: مخفف دو شش

مارس: هنگامی که شما تمام مهره های خود را از بازی خارج کردید و حریف هنوز هیچ مهره ای برنداشته

سگ مارس: هنگامی که شما همه مهره ها را خارج کردید و حریف هنوز در زمین شما مهره دارد

اصطلاح ماره در بازی تخته نرد: همان سگ مارس

زدن: کشته شدن مهره تک که باید برگردد و از زمین حریف بازی رو اغاز کند

گشایش: حرکت اول بازی

خانه آزاد: خانه هایی که مهره ای در انها قرار نگرفته

داو ( دو ): دو برابر کردن نتیجه بازی

دوبرگرد: برگرداندن داو (دو یا دبل )  حریف به خودش

بازی به دو: بازی که داو یا دبل ردو بدل شده و امتیاز برد آن بازی 2 شده است

نشستن: قرار گرفتن مهره کشته شده از روی پیشخوان به روی زمین

کعبتین: تاس

تاس گرفتن: حیله و نیرنگ به منظور نشستن  تاس روی عدد خاص

تاس موافق: تاس مورد علاقه و خواسته شده

تاس مخالف: تاسی که  مورد نیاز بازیکن نیست

تاس ریختن: پرتاب تاس از درون تاس ریز به روی زمین

تاس بالا: تاسهای که عدد بزرگتری دارند مثل  چهار و پنج شش

تاس پایین: تاسهای که اعداد کمتری دارند  مثه یک و دو وسه

حکم تاس در تخته نرد: بازی که به اجبار و برای بازی کردن هر دو تاس  باشد

دست به مهره: طبق قوانین ایرانی دست شما هر مهره ای را لمس کرد باید همان ار بازی کند

خوردن مهره: برداشتن مهره ها در انتهای بازی از زمین و خارج کردن انها از بازی

معنی گشاد بازی در تخته نرد: بازی ای که به دلیل احتمال باخت زیاد همه مهره ها رو تک بدهید  و ریسک بازی را بالا ببرید

بازی تاخیری: بازی که در قسمت بیرونی زمین حریف مانند خانه های 7 -8 -9 -10 خانه گرفتید و منتظر گشاد دادن حریف هستید

رجز خوانی: جنگ لفظی دو بازیکن که در بازی دوستانه باعث شیرینتر شدن بازی میشود

تاس آینه: تاسی که به روی لبه زمین بازی یا مهره قرار بگیرد و عدد آن مشخص نباشد

وینشیر: نام قدیمی بازی تخته نرد

نردشیر: نام قدیمی بازی تخته نرد

لنگر پایین: گرفتن خانه های یک – دو – سه حریف  با دو مهره و بیشتر

لنگر بالا: گرفتن خانه های چهار- پنج – شش حریف با دو مهره و بیشتر

خان: منظور هر یک از 24 خانه بازی تخته نرد است

پیشخوان یا بار: به قسمت بلند میان زمین بازی که  زمین  را به دو نیم تقسیم می کتد پیشخوان گویند. معمولا مهره های کشته ی بازی تخته نرد را در این قسمت قرار می دهند.

قات کردن: فرار کردن – بردن مهره به روی مهره های خودی مثله  65  از   18/24

خانه مرشد: خانه شماره 3 زمین خودی

ته خانه: خانه های اخر زمین خودی ( خانه 1 و 2 )

مایه: مهره ای که به صورت یدکی بر روی دومهره خود یا تک باشد و با تاس بعدی اماده گرفتن خانه های ازاد باشد

دش: مخفف دو شش

مارس: هنگامی که شما تمام مهره های خود را از بازی خارج کردید و حریف هنوز هیچ مهره ای برنداشته

سگ مارس: هنگامی که شما همه مهره ها را خارج کردید و حریف هنوز در زمین شما مهره دارد

اصطلاح ماره در بازی تخته نرد: همان سگ مارس

زدن: کشته شدن مهره تک که باید برگردد و از زمین حریف بازی رو اغاز کند

گشایش: حرکت اول بازی

خانه آزاد: خانه هایی که مهره ای در انها قرار نگرفته

داو ( دو ): دو برابر کردن نتیجه بازی

دوبرگرد: برگرداندن داو (دو یا دبل )  حریف به خودش

بازی به دو: بازی که داو یا دبل ردو بدل شده و امتیاز برد آن بازی 2 شده است

نشستن: قرار گرفتن مهره کشته شده از روی پیشخوان به روی زمین

کعبتین: تاس

تاس گرفتن: حیله و نیرنگ به منظور نشستن  تاس روی عدد خاص

تاس موافق: تاس مورد علاقه و خواسته شده

تاس مخالف: تاسی که  مورد نیاز بازیکن نیست

تاس ریختن: پرتاب تاس از درون تاس ریز به روی زمین

تاس بالا: تاسهای که عدد بزرگتری دارند مثل  چهار و پنج شش

تاس پایین: تاسهای که اعداد کمتری دارند  مثه یک و دو وسه

حکم تاس در تخته نرد: بازی که به اجبار و برای بازی کردن هر دو تاس  باشد

دست به مهره: طبق قوانین ایرانی دست شما هر مهره ای را لمس کرد باید همان ار بازی کند

خوردن مهره: برداشتن مهره ها در انتهای بازی از زمین و خارج کردن انها از بازی

معنی گشاد بازی در تخته نرد: بازی ای که به دلیل احتمال باخت زیاد همه مهره ها رو تک بدهید  و ریسک بازی را بالا ببرید

بازی تاخیری: بازی که در قسمت بیرونی زمین حریف مانند خانه های 7 -8 -9 -10 خانه گرفتید و منتظر گشاد دادن حریف هستید

رجز خوانی: جنگ لفظی دو بازیکن که در بازی دوستانه باعث شیرینتر شدن بازی میشود

تاس آینه: تاسی که به روی لبه زمین بازی یا مهره قرار بگیرد و عدد آن مشخص نباشد

وینشیر: نام قدیمی بازی تخته نرد

نردشیر: نام قدیمی بازی تخته نرد

لنگر پایین: گرفتن خانه های یک – دو – سه حریف  با دو مهره و بیشتر

لنگر بالا: گرفتن خانه های چهار- پنج – شش حریف با دو مهره و بیشتر

خان: منظور هر یک از 24 خانه بازی تخته نرد است

پیشخوان یا بار: به قسمت بلند میان زمین بازی که  زمین  را به دو نیم تقسیم می کتد پیشخوان گویند. معمولا مهره های کشته ی بازی تخته نرد را در این قسمت قرار می دهند.

داو دادن

داو دادن اختیاری است. هر وقت هر کدام از دو بازیکن فکر کنند که برنده هستند، می‌توانند از حریف بخواهند که باخت را بپذیرد یا امتیاز نتیجهٔ بازی دو برابر شود. قبل از آنکه بازیکنان مجبور باشند تا آخر بازی کنند و ممکن است در این بین شانس دخالت زیادی در بازی توسط بازی داشته باشد. حال آنکه با داو دادن این شانس کشته می‌شود و بازیکنی که به واسطهٔ بازی ضعیف عقب است تسلیم می‌شود.

• کیوب، cube (تاس داو) کیوب یا تاس داو به تاسی می‌گویند که برای عمل داو دادن به کار می‌رود و یک مقدار از تاسهای بازی بزرگتر است و بر روی آن شماره‌های ۲، ۴، ۸، ۱۶، ۳۲ و ۶۴ درج شده‌است.

در طول بازی هر بازیکن که فکر می‌کند شایسته پیروزی است می‌تواند داو دهد و تنها می‌تواند یکبار و قبل از تاس ریختن این چالش را برای حریفش به وجود بیاورد.

بعد از اینکه داو از سوی هر یک از بازیکن‌ها پیشنهاد شد، حریف حق دارد که آن را قبول یا رد کند. اگر داو رد شود یعنی حریف شکست را قبول کرده و ست بعدی بازی شروع می‌شود؛ ولی اگر داو را قبول کرد بازی ادامه پیدا می‌کند و امتیاز بازی در عدد کیوب ضرب می‌شود .

در این هنگام تاس داو طرف بازیکنی می‌رود که داو را قبول کرده و عدد شماره ۲ کیوب رو قرار می‌گیرد. همچنین اختیار داو دوباره با اوست. بازیکنی که پیشنهاد داو را داده دیگر با کیوب کاری نخواهد داشت.

بازی ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که بازیکنی که داو را قبول کرده احساس کند اینبار او شایستگی پیروز شدن را دارد و بر روی داو حریف داو می‌دهد و اینبار کیوب روی عدد ۴ می‌رود. باز هم حریف حق انتخاب دارد که کیوب را بگیرد یا رد کند. اگر رد کند ۲ امتیاز واگذار کرده.

اگر قبول کند امتیاز بازی روی عدد ۴ می‌رود و نتیجه هر ست در عدد کیوب ضرب خواهد شد. یعنی اگر شما مارس شدید و کیوب روی ۴ باشد شما ۸ امتیاز دادید و اگر یک دست معمولی باختید و کیوب روی ۲ باشد ۲ امتیاز به حریف خواهید داد یا اگر مارس اکبر شده باشید و کیوب روی ۱۶ بوده باشد ۴۸ امتیاز داده‌اید.

 

اتمام بازی تخته نرد

هدف بازی تخته نرد جمع کردن یا رساندن همه مهره های خود به خانه خودی است. حال فرض کنید ما تمام مهره ها را به خانه خودی رساندیم. باید چه کنیم؟ پس از جمع شدن همه مهره ها به خانه، هدف ما خارج کردن مهره ها به بیرون تا آخرین مهره است و بازیکنی که زودتر همه مهره های خود را از خانه خارج کند پیروز بازی خواهد بود.

 

سوالات متداول

     پرسش 1 : این آموزش بازی تخته نرد است؟؟

             پاسخ  : بله . این اموزش کامل بازی تخته نرد است.

     پرسش 2 : میتونیم با مطالعه این مقالبه به شیوه ان مسلط شویم؟

             پاسخ  : بله مطالعه محتوا بای اموزش و تمرین کافی است.

     پرسش 3 : آیا فروش حضوری هم دارید ؟؟

             پاسخ : در حال حاضر فقط با وقت قبلی..